«Քաղենք խաղողը, լցնենք կողովը» նախագիծ
Նախագիծ՝ «Աստվածածնի Վերափոխման տոն կամ Խաղողօրհնեք»
Նպատակ
- ազգային մշակույթի յուրացում ծեսերի (որպես միասնական, բազմաբնույթ, ինտեգրված գործունեություն) միջոցով
Խնդիրներ
-
- ուսումնական — ճանաչողական. ծանոթանալ խաղողի տեսակներին՝ համ, գույն, ձև
- խաղողաքաղի, խաղողագովքի ծիսական երգերի կատարում — ուսուցում, տարածում
Ծեսն իրականացնողներ
- երաժշտության դաստիարակներ, դաստիարակներ, սաներ, ծնողներ, կրտսեր դպրոցի ղեկավարներ, հյուրեր
- ընտանեկան նախագիծ, որին մասնակցում են ինչպես ընտանիքի անդամներ, այնպես էլ՝ ներկա գտնվող ծանոթ — անծանոթներ
Աշխատանքների ժամանակացույցը, ծավալը, վայրը
- 18.08.2021, ժամ՝ 11.00, «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի նախակրթարաններ
- ծեսից մեկ շաբաթ առաջ սկսվում են նախապատրաստական աշխատանքները
Ընթացքը
Նախապատրաստական փուլ.
- ծիսական խաղողահավաք Սարալանջից, ընտանեկան բերքահավաք սեփական խաղողի վազից (կամ խաղողի գնում)
- քայլարշավ դեպի դպրոցներ
- ուղիղ եթերներ
Ծիսական արարողակարգ
- տարբեր աղբյուրներից ուսումնասիրում են Աստվածածնի Վերափոխման կամ Խաղողօրհնեքի ծեսը (Սամվել Մկրտչյան՝ «Խաղողօրհնեք» , Հ. Խառատյան՝ «Խաղողօրհնեք» ),
- համակարգում են հիմնական գործողությունները
- համագործակցելով Քոլեջի Խաղողի և գինու դպրոցի հետ (ղեկավար` Արտակ Ռշտունի), կազմակերպում են խաղողաքաղ՝ Սասնալանջի, Հյուսիսային դպրոցի խաղողի այգիներից
- խաղողի օրհնություն եկեղեցում (Խաղողօրհնեքի օրը օրհնվում է ոչ միայն խաղողը, այլև մնացած բարիքները՝ մեղրը, ցորենը և ամենայն բարիք, որ ստեղծում է հողի մշակը։ Կատարվում է Անդաստանի կարգ, օրհնվում են աշխարհի չորս կողմերը, որ խաղաղություն տիրի, այդ թվում՝ մարդկանց հոգիներում)
- սովորում են խաղողի, խաղողաքաղի ազգային, ծիսական, ծեսին համապատասխան երգեր, պարերգեր, պարեր
- ընտրում ազգային խաղեր, որոնք խաղալու են
- որոշում են գործողությունների հաջորդականությունը, կազմում ծիսական գործողությունների ընթացք
- ազգային, ծիսական խաղեր՝ «Մամի, մամի, խաղողը հասել է», Խաղողաքաղ։ Խաղում են դաստիարակներ-սան խումբը, ծնողներ… որից հետո՝
- ծիսական շուրջպար՝ «Բուլուլ», «Թամզարա»
- խաղողքաղի ծիսական երգեր` «Բաղը քաղինք», «Քաղենք խաղողը» շարք
- Խաղողածեսի ծիսական ուտեստներ՝ լոշիկ, պանիր, խաղող
Մեդիագործիքներ՝
հեռախոս, պլանշետ, ֆոտոխցիկ, ձայնագրիչ
Ակնկալվող արդյունքներ՝
Խաղողածեսի իրականացում 2-4 տարեկանների, ծնողների, համայնքի և գործընկերների հետ: Զգացողություններ, պատում-տպավորություններ սաների, դաստիարակների կողմից։ Հավաքած տեղեկությունները թվայնացնում ենք, ստեղծում մեր խաղողածեսի փաթեթը, տեղադրում բլոգում, ենթակայքում, լուսաբանում-տարածում սոցցանցերում:
Ծրագրում.
«Երկնքի լույս Թուխ – մանուկներեն ցողված են այս մեր այգիների ողկույզները: Աստված օրհնեց մեր այգիները Նոյի տապանով, Մովսեսի տապանակով, Քրիստոսի Սուրբ Խաչով, Աստվածածնի արցունքով, Լուսավորչի լույս հավատով, Հաց ու գինի, Տեր կենդանի: Մեր այգիներն էլ միշտ պիտի առատ լինեն, ողկույզները՝ միշտ անսպառ»:
Օրհնված խաղողից այնուհետև ողկույզներ են տարվում դրվում լուսաղբյուրների և խաչքարերի վրա, «որպեսզի թռչնակներն էլ անմասն չմնան երկրի այս բարեբերությունից»:
— էս մի ճութը հողի պաշտպան հրեշտակին,
— Էս մի ճութը թռչուններին,
— Էս մի ճութը մուկ—մորեխին,
— Էս մի ճութը որբին ու աղքատին,
— Էս մի ճութը անցորդին,
— էս մի ճութն էլ Արեգակին, Լուսնյակին, Լուսաստղին…
Նույն օրհնված խաղողն է նաև, որ օրհնված գինի պիտի դառնա, և նույն խաղողից է, որ մարդիկ պահում են մինչև հաջորդ տարվա խաղողօրհնեք՝ որպես լիառատության ապահովման նշան:
«Բաղը քաղինք», «Քաղենք խաղողը» Խաղողօրհնեքի ծիսական երգերի կատարում
Ազգային խաղեր
Հայ ժողովրդական ազգային, բակային, մանկական, ծիսական խաղեր — տեսաֆիլմեր
Մարինե Մկրտչյան 